Trang chủ -> Danh nhân Việt Nam -> THÂN CẢNH PHÚC (? - ?)
05/06/2015 20:31
THÂN CẢNH PHÚC (? - ?)
Thân thế và gia thất Thực ra, cả dân Động Giáp mang họ Giáp. Thời nhà Lý, triều đình rất coi trọng việc thắt chặt các quan hệ với tù trưởng các dân tộc thiểu số, đặc biệt là vùng biên giới phía Đông Bắc giáp với nhà Tống. Các tù trưởng họ Giáp, ở động Giáp ngay từ thời vua Lý Thái Tổ đã liên kết với triều đình nhà Lý bằng các mối quan hệ gia tộc, thường được lấy công chúa nhà Lý. Các tù trưởng động Giáp-phò mã nhà Lý này cũng ra sức giúp dật, phò tá nhà Lý, tạo nên một vùng biên cương ổn định phía bắc giáp nhà Tống. Ông nội của Thân Cảnh Phúc là Giáp Thừa Quý thời đứng đầu động Giáp được vua Lý đổi họ sang họ Thân bằng việc ban thêm cho một nét chữ vào chữ Giáp (甲), tên họ, để trở thành chữ Thân (申). Từ đó, dân động Giáp phần nhiều mang họ Thân để ghi ơn vua, đây có thể được xem là một trong những nguồn gốc của họ Thân ở Bắc Giang và ở Lạng Sơn. Cha đẻ của Thân Cảnh Phúc, là Thân Thiệu Thái, khi làm chủ động Giáp, năm 1029 niên hiệu Thiên Thành thứ 2, triều vua Lý Thái Tông, đã được vua gả công chúa Bình Dương cho làm Phò mã. Tới năm Canh Tý, niên hiệu Chương Thánh Gia Khánh thứ 2 (1060), triều Lý Thánh Tông, Thân Thiệu Thái đem quân sang huyện Như Ngao châu Tây Bình nhà Tống, đánh chiếm bắt được viên chỉ huy sứ Dương Bảo. Thân Cảnh Phúc là con trai của Thân Thiệu Thái với công chúa Bình Dương. Tháng 3 âm lịch năm Kỷ Hợi, niên hiệu Chương Thánh Gia Khánh thứ nhất (1059), vua Lý Thánh Tông đi săn ở vùng Nam Bình (tức lưu vực sông Thương) thuộc châu Lạng, nhân đó ngự giá đến nhà Thân Cảnh Phúc. Tháng 11 âm lịch năm Bính Ngọ, niên hiệu Long Chương Thiên Tự thứ nhất (1066), Thân Cảnh Phúc được vua Lý Thánh Tông gả con gái là công chúa Thiên Thành nhà Lý cho làm Phò mã. Sự nghiệp Sau khi được làm Phò mã (năm 1066), Thân Cảnh Phúc được phong làm Châu mục Lạng Châu. Năm 1075, Thân Cảnh Phúc cùng các tù trưởng Vi Thủ An, Tông Đản, Lưu Kế Tông, Hoàng Kim Mãn chỉ huy bộ binh đánh thẳng lên thành Ung Châu, phối hợp với đạo quân thái uý Lý Thường Kiệt đi bằng đường thuỷ tấn công Liêm Châu, tiêu diệt quân nhà Tống đang chuẩn bị xâm lược nước Đại Việt. Mùa xuân năm 1077, 30 vạn quân Tống do Quách Quỳ và Triệu Tiết chỉ huy, theo đường ải Nam Quan Lạng Sơn ồ ạt tấn công Đại Việt (Việt Trong vùng tạm chiếm, ông thực hiện vườn không nhà trống, địch đến ông "cho dân rút hết vào rừng, chỉ để một vài người ốm yếu ở nhà", giặc phải thừa nhận: "Lưu Kỷ, Thân Cảnh Phúc đều cầm cường binh". Chúng nhận xét về Thân Cảnh Phúc và đội dân binh giàu lòng yêu nước, chiến đấu gan dạ của ông: "Thấy quân Tống đi lẻ loi thì ra giết chết hoặc bắt về. Người đó quả là một vị thiên thần". Trong một trận chiến ở vùng Lục Ngạn, Thân Cảnh Phúc tử trận. Thờ phụng - Thân Cảnh Phúc được phụng thờ tại các đình làng đều mang tên Đình Thân, với tên gọi Thân Vũ Thành, cùng Cao Sơn, Quý Minh (có thể là Thừa Quý và Thiệu Thái) và các công chúa nhà Lý, nằm tại: xã Hương Sơn huyện Lạng Giang, thị trấn Đồi Ngô huyện Lục Nam tỉnh Bắc Giang. Đình Thân ở Đồi Ngô, còn có một đạo sắc phong cổ và các câu đối nói về công lao của tướng quân Vũ Thành và các công chúa nhà Lý. Đình Thân này đã được Bộ Văn hóa Thông tin nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam cấp bằng công nhận Di tích Lịch sử-Văn hóa (cấp nhà nước) ngày 28 tháng 4 năm 1994. - Đình làng Tòng Lệnh thuộc thôn Tòng Lệnh, xã Trường Giang, huyện Lục Nam (nơi ông chào đời) cũng thờ ông với tên Vũ Công Thành là tên khai sinh của ông, tại Tòng Lệnh vẫn còn Đền thờ Mẫu tức mẹ của vị tướng Áo chàm-ông tổ của Chiến tranh du kích của Việt Nam. Đầu năm 2007 nhà nước đã công nhận đình làng là di sản văn hóa cấp tỉnh (theo quyết định số 5110/QĐ-BVHTT ngày 10-11-2006). Lễ hội được tổ chức trong 3 ngày từ ngày 05 đến ngày 07 tháng giêng hàng năm. - Đình Thổ Hà, thuộc làng Thổ Hà, xã Vân Hà,huyện Việt Yên, Bắc Giang. - Khu di tích đền Từ Hả(thuộc xã Hồng Giang,huyện Lục Ngạn, Bắc Giang) nằm trọn trên núi Kỳ Lân (Kỳ Sơn) là một khu đất có địa thế đẹp. Trước núi là sông Lục Nam và núi Yên Tử, phía sau là vòng cung Bắc Sơn và dãy Bảo Đài, Thái Hoà hùng vĩ, bên tả, bên hữu là thung lũng sông Lục Nam chạy dọc theo tuyến lộ Đông Bắc, nối liền Hà Bắc (trước đây) với miền núi cao Lạng Sơn. Đền Từ Hả là một trung tâm của những nơi thờ tướng quân Vũ Thành, nên tại đền Thượng, tượng Tướng quân được đặt ở vị trí trang trọng nhất. Tượng tạc từ thời Lê, sơn thiếp vàng son lộng lẫy uy nghi. Tới nay hình tượng Vũ Thành vẫn còn ghi đậm trong tâm trí của nhân dân đôi bờ sông Lục. Đền Từ Hả thờ Tướng quân Vũ Thành với duệ hiệu: Đương Cảnh thành hoàng, tri biên đầu thượng tướng quân Vũ Thành tôn thần. - Theo truyền thuyết mà nhân dân kể lại: xưa kia có một vị Tướng quân - tức Tướng quân Vũ Thành (nhân dân miền núi thường gọi là Vua) đánh giặc bị đứt lìa đầu ra khỏi cổ, ông đã tìm hỏi 100 người xem liệu mình còn được sống không, hỏi đến 99 người họ nói là sống, còn một người cuối cùng nói rằng " cậy bị chặt thì cây còn mọc chồi, người đứt lìa cổ làm sao mà còn sống được" thế là ông ấy chết, nghe nói ông bị giặc phương Bắc chém đứt cổ và được ngựa đưa về từ một Ải ở Lạng Sơn về đi qua xã Nam Quan, huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn thì ngựa dừng nghỉ một lần, về đến Ải Khả Lý (hay còn gọi là Ly Sa) tức làng Đồn xã Sa Lý, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ngày nay, ngựa lại nghỉ một lần. Những nơi ngựa đưa xác ông về và dừng nghỉ có những giọt máu chảy xuống và những nơi đó đã được nhân dân địa phương lập Đình thờ, ở Đình làng Đồn trước đây nhân dân đã từng ra lễ hội và dâng hương vị này vào ngày 4 tháng Giêng hàng năm. Hiện nay Đình làng Đồn đã được nhân dân tự đóng góp xây dựng lại (2014) do mất bản Sắc Đình nên bà con nơi đây đã mong được ai đó biết về Sắc Đình ấy để nhân dân tiến hành quy hồi lại và làm lễ cho Ngài vào nhà mới. Một số địa danh gắn liền với tên tuổi và sự nghiệp 1. Thôn "Tòng Lệnh" có nghĩa là ẩn mình "Đợi Lệnh", tại đây, Phụ mẫu của Ông Vũ Công Thành đã sinh hạ ra ông, ở đây vẫn còn nơi Đền thờ Mẫu (mẹ của Vũ Công Thành). Thôn Tòng Lệnh ngày nay thuộc xã Trường Giang, huyện Lục 2. Đền Bồng Lai được nhân dân xây dựng ngay chính Gốc cây Thị (hàng nghìn năm tuổi)- xóm Bòng hoặc thôn Bòng (xã Phượng Sơn, huyện Lục Ngạn ngày nay), trước kia thôn Bòng có tên được ghi trên bia đá là Bồng Lai, là đại bản doanh của Đội quân du kích của Vũ Công Thành. Tại gốc thị hàng nghìn năm tuổi này, chính là nơi mà con chó của gia đình Ông bơi từ thôn Tòng Lệnh qua sông Lục 3. Đền Từ Hả: là một trong các nơi thờ Ông nằm rải rác dọc theo sông Lục |
|